به نقل از «بلاغ مازندران»

وزیر ارشاد: نباید شهر بدون کتابخانه داشته باشیم

تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۶۴۷۷۸۱

وزیر ارشاد در آیین گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار گفت ترویج کتابخوانی در کشور فقط وظیفه یک دستگاه و نهاد و وزارتخانه نیست.به گزارش بلاغ، سیدعباس صالحی عصر امروز (چهارشنبه 24 آبان ماه) در آیین گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار در تالار وحدت در ابتدا فاجعه زلزله غرب کشور و فرا رسیدن رحلت پیامبر (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) و امام رضا (ع) را تسلیت گفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

صالحی در ادامه با اشاره به نامگذاری روز کتاب همزمان با سالروز میلاد علامه طباطبایی افزود: «شاید طی سال‌های متوالی که هفته کتاب با نام این مفسر بزرگ پیوند خورده، کمتر به ویژگی های شخصیتی ایشان اندیشیده باشیم. برخی ویژگی‌های علامه طباطبایی برای ما هنوز درس آموز است و در روزگاری که کتاب نویسی گاه و بی گاه به کاری بدون تعمق در نگاشتن تبدیل می‌شود، علامه طباطبایی برای تفسیر المیزان از جلد اول تا پایان آن ١٧ سال از عمر خود را صرف می‌کند.»

او توضیح داد: «علامه طباطبایی ٩ سال و پیش از سال ١٣٢٥ هجری شمسی تدریس تفسیر المیزان را در قم آغاز کرد و در سال ١٣٣٤ اولین جلد آن منتشر شد و ١٧ سال بعد آخرین صفحات آن را نوشت. یعنی ٢٦ سال برای یک اثر عمر صرف کرد و در کنار آن ماند.»

صالحی در عین حال تصریح کرد: «این ویژگی‌ها رمز ماندگاری کتاب‌های علامه طباطبایی است که در قفسه‌های کتابخانه‌ها برای قرن‌ها باقی خواهد ماند.»

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «علامه تنها کتاب ننوشت بلکه همراه این نگارش گفت و گو نیز داشته است، به عبارتی آثار او در درون یک گفت و گو به وجود آمده‌اند. او به نیازهای انسان معاصر در آثارش توجه داشته است. اثر ماندگار «شیعه در اسلام» در پاسخ به تقاضای یک مستشرق نوشته شده است. اثری که در حوزه معرفی شیعه ماندگار شد.»

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در عین حال تصریح کرد: «علامه طباطبایی به عنوان یک مفسر برجسته، به نیاز زمانه خود توجه کرد و تفسیر المیزان سرشار از موضوعاتی است که با این نیاز پیوند خورده است.»

او با طرح این پرسش که چرا در تقویم کشور علامه طباطبایی سرفصل کتاب و کتابخوانی است، افزود: «وی صرفا فیلسوف، حکیم و مفسر برجسته نیست، بلکه مولف کم نظیری است که اصول نگارش را برای آنکه کتابش برگ زرینی از ایران تا چین و امریکا باشد برای همه زمان‌ها نگاشته است.»

صالحی ادامه داد: «علامه طباطبایی گرچه رفته است اما هر برگ نگاشته او هنوز می تواند حاشیه نویسی‌ها و شرح نویسی‌ها را رقم بزند.»

او در ادامه گفت: «انسان همواره به کتاب نیازمند است. هیچ چیز جای کتاب را پر نمی‌کند، کتاب عصاره تمدن‌های بشری است و کتابخانه‌ها گاهواره‌های این تمدن هستند و در کنار آن کتابداران کلید داران این گنجینه بشری هستند. کتابداران این گنجینه و باغ دلربا را می‌گشایند.»

صالحی با تاکید بر اقدامات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در دولت یازدهم ادامه داد: «در این دولت ٢٥٥ کتابخانه افتتاح شد.»

صالحی ادامه داد: «تغییر نوع نظام ارتباطی با کتابداران در حوزه معیشت، تغییر در نوع نگاه مصرف کتاب و برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌ها در قالب‌های متنوع که بتواند همچنان کتاب را برای ما جدی و جذاب نگه دارد، باید مورد توجه باشد.»

او ضمن تقدیر از همت، علاقه، انگیزه و خلاقیت کتابداران در اقصی نقاط ایران گفت: «همه حلقه‌های فرهنگ مکتوب اعم از ناشر، مولف، کتابدار، کتابفروش و کتابخانه باید به یک مقصد که همان کتابخوانی است، بیاندیشند.»

صالحی افزود: «در دو جلسه اخیر شورای فرهنگ عمومی، ترویج کتابخوانی موضوع مورد بحث بود و از دل آن مصوبه‌ای برآمد که بر اساس آن فرهنگسازی، تجهیز کتابخانه‌ها و نظارت بر روند ترویج کتابخوانی به همت دستگاه‌های عمومی و فضاهای مدنی در دستور کار قرار گرفت.»

در این مراسم علیرضا مختارپور دبیرکل کتابخانه‌های عمومی کشور، معاونان امور فرهنگی و هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رییس کمیسیون فرهنگی مجلس و جمعی از کتابداران و مدیران کشور حضور داشتند.

نباید شهر بدون کتابخانه داشته باشیم

در حاشیه این آیین صالحی در جمع خبرنگاران درباره اقدامات دولت یازدهم در موضوع کتابخانه‌های عمومی گفت: «بیش از ٢٠٠ کتابخانه در این بازه زمانی افتتاح شده و در تاسیس و تجهیز کتابخانه‌ها نیز اقداماتی به جهت زیر ساختی و منابع صورت گرفته است.البته نسبت به آنچه باید باشد، فاصله بسیاری داریم.»

او ادامه داد: «پروژه‌های متعدد نیمه تمام کتابخانه‌ها در کل کشور وجود داردکه باید حمایت‌های بیشتری صورت گیرد تا این پروژه‌های نیمه تمام به بهره‌برداری برسد.»

عضو کابینه دوازدهم افزود: «همچنین هنوز در کشور ما بالغ بر ٢٠٠ شهر بدون کتابخانه وجود دارد، و شایسته نیست که یک شهر در تمدن اسلامی که بر مبنای کتاب شکل گرفته، کتابخانه نداشته باشد.»

صالحی تاکید کرد: «اتمام پروژه هایی که به شدت محل مورد نیازمردم است و همچنین ایجاد کتابخانه در شهرهایی که کتابخانه ندارند حتما مورد توجه جدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است و امیدواریم هم دولت و هم مجلس و شهرداری‌ها که با تامین منابع می‌توانند به این مسیر کمک کنند شرایطی را فراهم آورند تا شهر بی کتابخانه نداشته باشیم.»

منبع: بلاغ مازندران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.bloghnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بلاغ مازندران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۶۴۷۷۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شرحی بر قدیمی‌ترین فهرست‌نامه‌های کتابخانه آستان قدس رضوی/خدمتی به گذشته، امروز و آینده

وقتی درباره فهرست منابع یک کتابخانه صحبت می‌کنیم، بیشتر ما درک اندکی از موضوع صحبتمان در این باره داریم و تقریباً می‌دانیم فهرست یک کتابخانه، لیست منظمی از کتاب‌ها و سایر مدارک موجود در آن است و همان‌طور که فهرست یک کتاب نشان‌دهنده محتویات داخل آن است، فهرست کتابخانه نیز منابع موجود در آن را معرفی می‌کند. این فهرست منظم در گذشته شبیه سیاهه‌ای بوده که ممکن است ما از وسایل داخل یک مکان بنویسیم، اما در حال حاضر این فهرست شامل اطلاعات متعدد و متنوعی از قبیل نام نویسنده، عنوان، ویرایش، ناشر، تاریخ انتشار، مشخصات ظاهری، موضوع و محل بایگانی مدرک مورد نظر است. اطلاعاتی که سهولت دسترسی مراجعان به یک اثر را نه تنها با نام کتاب که به کمک سایر اطلاعات آن مانند نام نویسنده یا موضوع، ممکن می‌کند. همان‌طور که گفته شد، از گذشته‌های دور، گردانندگان کتابخانه‌ها یا صاحبان آن‌ها فهرست‌هایی از منابع موجود در آن‌ها تهیه می‌کرده‌اند. عملی که در کتابخانه‌های کشورهای اسلامی نیز انجام شده است. از فهرست‌های گذشته مانند فهرست کتابخانه مأمون عباسی فقط نامی در متون آمده، اما اینکه این فهرست‌ها به چه شکل تهیه شده و یا شامل چه کتاب‌هایی بوده، مطلبی در اختیار پژوهشگران نیست.

کتابخانه مبارکه حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی‌الرضا(ع)

ازجمله سیاهه‌هایی که باقی مانده، فهرست کتاب‌های کتابخانه آستان قدس رضوی است. کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام است که آثار آن از گذشته مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران بوده است.  بر کسی پوشیده نیست که این کتابخانه به دلیل همجواری با حرم مطهر امام رضا(ع) و موقوفات بسیار آن شکل گرفته و رشد کرده و به عظمت امروزش رسیده است. حضور همین کتب وقفی موجب شکل‌گیری فهرست‌های متعدد از منابع این کتابخانه شده است. اهمیت این فهرست‌ها از این نظر است که می‌توان گفت آن‌هاتنها فهرست‌های به‌جامانده از کتابخانه‌ها در ایران قدیم هستند. از کتابخانه‌های دوره صفویه فهرست‌هایی با این مشخصات فعلاً موجود نیست و از دوره قاجار نیز فقط چند فهرست داریم که قابل مقایسه با فهرست‌های کتابخانه آستان قدس هستند. الهه محبوب در مقاله «فهرست‌های کتابخانه آستان قدس رضوی از صفویه تا قاجار» فهرست‌های موجود از کتابخانه آستان قدس را به چند دسته تقسیم کرده و به ذکر موارد مهم این فهرست‌ها در سه دوره زمانی صفویه، افشاریه و قاجار پرداخته است.

قدیمی‌ترین سیاهه کتاب‌های کتابخانه رضوی

براساس این گزارش، قدیمی‌ترین فهرست این مجموعه متعلق به سال‌های 1007 تا 1010 هجری قمری است. در این فهرست که با عنوان «تفسیر تحویل صاحب جمعان بیوتات روضه منوره...» آغاز شده، موجودی کتابخانه به تفکیک آمده است. نویسنده فهرست گویی بیشتر به خصوصیات ظاهری کتاب‌ها توجه کرده و آن‌ها را به صورت قرآن‌های جلددار، بدون جلد، کتب جلددار، کتب بدون جلد، تفاسیر، سی‌پاره‌ها و مصاحف و سایر کتب دسته‌بندی کرده است. این فهرست همچنین صورتی از اموال کتابخانه شامل رحل‌های موجود در حرم مطهر و کتابخانه و سی‌پاره‌دان‌ها را در خود دارد. در هر مورد، قطع، تعداد سطور، خصوصیات خطی، نوع ،و نوع تذهیب و همچنین نام واقف آمده است. گاهی شروط وقف کتاب نیز در فهرست ذکر شده است. کتابدار غیر از این اطلاعات به شرح امانت نیز پرداخته است. این نشان می‌دهد کتابدار با توجه به این فهرست، کتاب را به امانت و یا از مکان مربوط تحویل می‌گرفته: «قرآن وقفی مسماه زهراباجی مشروط بر آنکه در شرفیه مخصوص سلطان حیدرمیرزا در حرم تلاوت نمایند».

فهرستی از علوم کثیره موجود و مخزون

فهرست متعلق به دوره افشاریه سندی است در 28صفحه که کاتب آن به ذکر تعداد کتب و خصوصیات آن‌ها پرداخته است. در این فهرست نام کتب قرآن، فهرست خطوط ائمه(ع) و کتب وقفی و امانی و همچنین فهرست کتب وقفی شاه‌عباس با عنوان «بندگان سکندر نشان» آمده است. دیگر فهرست مشهور کتابخانه آستان قدس رضوی فهرست‌های موجود در دوره قاجار است. برخی از این‌ها به دستور متولیان و به صورت کتابچه مستقل و یا همراه با سایر موجودی کل حرم (مثل فهرست دفتر عضدالملکی) تهیه شده و یا در کتب افرادی که از کتابخانه بازدید کرده‌اند به‌طور خلاصه (سفرنامه خانیکوف) و یا مفصل (مطلع‌الشمس) آمده‌اند. «مطلع‌الشمس» یکی از کتاب‌های نوشته شده توسط «محمدحسن اعتمادالسلطنه» ملقب به «صنیع‌الدوله» است. این کتاب در سه جلد نگاشته شده و موضوع آن، گزارش یکی از سفرهای ناصرالدین‌شاه قاجار به شهر مشهد است. اما جلد دوم این کتاب در این گزارش مورد توجه ماست که به مشهد و آستان مقدس علی بن موسی‌الرضا(ع) اختصاص دارد و در آن به مشهد، آثار و ابنیه حرم مطهر و کتیبه‌های آن و شرح حال بزرگان شهر می‌پردازد و در پایان، فهرست جامعی از کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های آستان قدس رضوی در آن گردآوری شده است. این فهرست در زمان تولیت میرزا سعیدخان مؤتمن الملک به سال 1296ه.ق تنظیم شده است. اعتماد السلطنه در مقدمه فهرست، چگونگی یافتن فهرست را شرح داده: «درحین تألیف جلد ثانی کتاب مطلع‌الشمس، فهرست جمیع نسخه‌ای که فعلاً در کتابخانه مبارکه حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی‌الرضا علیه الصلوةوالسلام از علوم کثیره موجود و مخزون است بدست آمده، اگر چه صورت آن فهرست چندان مصحح نبود ولی به قدر می‌شود منقح ساخته ثبت و الحاق آن پرداخته شد». البته نویسنده در این فهرست تنها نام و موضوع کتاب‌ها را آورده و ظاهراً آن را از روی فهرس‌تهای کتابخانه یادداشت‌برداری کرده است.

خدمتی به گذشته، امروز و آینده

 فهرست‌های فوق نشان می‌دهد کتابخانه آستان قدس رضوی از همان آغاز شکل‌گیری دارای نظمی خاص در ساماندهی بوده و افرادی آشنا به امور نسخه‌شناسی بوده‌اند که این فهرست‌ها را تهیه می‌کرده‌اند. جز این، فهرست کتب می‌توانند ما را به جهان اندیشه‌ای مردمان در گذشته برسانند. درواقع فهرست‌نویسان تنها به مردمان دوره خود خدمت نمی‌کنند و به نوعی به آیندگان نیز سود می‌رسانند. اینکه در آن روزگاران چه کتبی نوشته می‌شده و مورد توجه علما و اندیشمندان بوده و مردمان نیز بیشتر چه کتبی را اهدا و وقف می‌کرده‌اند. دیگر نکته مهم در این فهرست‌ها شرح ویژگی جلدها و تذهیب و خط کتب است که می‌تواند در خصوص هنر مجلدسازی و تذهیب اطلاعاتی را در اختیارمان بگذارد. نام و جایگاه واقفان نیز چهره اجتماعی مردمان آن روزگار را ترسیم می‌کند.

آزاده خلیلی